نحوه انتخاب موضوع پایان نامه

پایان نامه و نحوه انتخاب موضوع  برای آن  برای کلیه دانشجویان بسیار مهم ست که در این مقاله به آن می پردازیم. در ادامه با آی اس یار همره باشید. امروزه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا برای همه افراد یک ایده آل محسوب می شود. می بینیم که ظرفیت پذیرش دانشگاه ها در مقاطع تحصیلات تکمیلی و همچنین حضور این مقاطع در گرایش های مختلف انواع رشته ها، افزایش یافته، از این رو روز به روز افرادی که در رشته های مختلف به عنوان فوق لیسانس و دکترا مشغول به تحصیل می گردند، فزونی می یابد.

اصلی ترین بخش فارغ التحصیلی در مقاطع تحصیلات تکمیلی دفاع از پایان نامه می باشد. درس پایان نامه که در گرایش ها و رشته های مختلف تعداد واحدهای متفاوتی به آن تخصیص داده شده است، به اشکال گوناگونی انجام می گردد. برخی صرفاً انجام مطالعات کتابخانه ای را برای گذراندن این واحد درسی کافی دانسته و برخی دیگر به انجام مطالعات آزمایشگاهی می پردازند.

آنچه که مسلم است این است که هر دانشجویی از همان ابتدای ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی لزوماً بایستی انتخاب موضوعی را برای دفاع تحت عنوان پایان نامه مد نظر خود قرار دهد. این مسئله شاید برای دانشجویان کارشناسی ارشد از اهمیت پایین تری برخوردار باشد چون ایشان پیش از این تجربه دفاع از از بخشی از تحقیقات خود را در قالب حرفه ای نداشتند. اما دانشجویان دکترا عموماً از همان ابتدای تحصیل موضوع پایان نامه خود را انتخاب می کنند.

از طرف دیگر انتخاب موضوع مناسب برای این منظور برای دانشجویان کارشناسی ارشد گاهی اوقات بسیار مشکل بوده و حتی برای برخی دردسر ساز می شود. در حالی که دانشجویان دکترا به دلیل اینکه پیش از این در مقطع فوق لیسانس این مرحله را گذرانده اند شاید کمتر با این چالش مواجه باشند.

با توجه به اینکه پایان نامه یکی از رزومه های اصلی هر دانشجوی مقطع تحصیلات تکمیلی به حساب می آید، انتخاب موضوعی در خور توجه اهمیت بسیار زیاد دارد. در این مقاله نحوه انتخاب موضوع پایان نامه و نکاتی را که در این بین بایستی رعایت کنید تا موضوع انتخابی‌تان هدفمندی بیشتری بیابد را به اختصار ذکر می کنیم.

رابطه موضوع پایان‌نامه و آینده شغلی

از آنجا که پایان‌نامه، مطالعه بسیار دقیق پیرامون یک موضوع خاص می باشد و عموماً فرد پس از انجام یک پایان نامه در موضوع مورد بحث در آن تخصص می یابد، انتخاب موضوعی برای انجام در واحد تحصیلی پایان نامه که آینده شغلی مناسبی داشته باشد، برای هر فرد مشغول به تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ تا جایی که برخی اوقات دانشجویان دچار سردرگمی شده و گاهاً چندین ترم را صرف تصمیم گیری برای انتخاب موضوع  خود می کنند.

برخی از افراد موضوع پایان نامه را صرفاً از روی علاقه انتخاب می کنند که طبیعتاً این دسته با چنین چالش‌هایی مواجه نیستند. روی سخن ما بیشتر با افرادی است که پایان‌نامه برایشان به عنوان فراهم سازی یک بستر مناسب جهت ورود به بازار کار قلمداد می شود. اگر شما نیز یکی از این افراد هستید توصیه ما به شما این است که پیش از انتخاب موضوع پایان نامه حتما نیاز بازار داخلی و خارجی را بسنجید. همچنین بررسی کنید که آیا موضوع پایان نامه تان یک موضوع پرکاربرد در اقتصاد کشور محسوب می‌شود و یا خیر.

نکته مهم دیگر این است که نیاز های تجاری آینده کشور را بشناسید و موضوع پایان نامه را با آگاهی نسبت به این مسئله انتخاب کنید؛ زیرا بدین صورت میتوانید در یک زمینه پولساز در کشور تخصص علمی و عملی کسب کرده و آینده مالی خود را تا حدودی تضمین کنید.

بهترین موضوع برای پایان نامه

اگر تصمیم دارید با انتخاب موضوع پایان نامه خود آینده شغلی تان را تضمین کنید و در حقیقت موضوع پایان نامه را به گونه ای انتخاب کنید که با شغل شما در آینده ارتباط داشته باشد، توصیه ما به شما این است که موضوع را به گونه ای انتخاب نمایید که چند زمینه مختلف را پشتیبانی کند؛ زیرا بدین صورت شانس خود را برای به کارگیری موضوع پایان نامه در رزومه شغلی، افزایش میدهید.

بسیاری از افراد تمایل دارند تا بعد از فارغ التحصیلی شان به تدریس در دانشگاه‌های مختلف بپردازند. اگر شما نیز یکی از این دسته از افراد هستید بهتر است موضوع پایان نامه را متناسب با درسی که تمایل دارید مباحث آن را تدریس کنید، انتخاب نمایید. به این صورت می توانید در دوره ای که زمان خود را بر روی مطالعه و تحقیق برای نگارش پایان نامه صرف می کنید، دانشتان را نسبت به این درس افزایش داده تا در آینده آموزش آن برایتان تسهیل گردد.

نکته مهم دیگر به هنگام انتخاب موضوع پایان نامه این است که احتمال مهاجرت به کشورهای دیگر را نیز در نظر داشته باشید. امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از افراد برای کار یا تحصیل از کشور خارج می شوند. اگر شما نیز حتی درصد کوچکی این احتمال را می دهید که در آینده کاری تان به خارج از کشور مهاجرت کنید، بهتر است حتی این احتمال کم را نیز در انتخاب موضوع پایان نامه خود منظور نمایید. از این رو موضوع پایان نامه تان را به گونه ای انتخاب کنید که در همه جای دنیا و حتی الامکان در کشور مد نظرتان از بازار کار مناسبی برخوردار باشد.

تکراری نبودن موضوع پایان‌نامه

در نظر داشته باشید که موضوعی که برای پایان‌نامه خود انتخاب می کنید لزوماً بایستی یک موضوع جدید بوده و پیش از این بر روی آن تحقیقی صورت نگرفته باشد. البته منظور از جدید بودن موضوع، این است که عنوان پایان نامه ای که انتخاب می کنید عیناً توسط فرد دیگری انتخاب نشده باشد؛ زیرا برخی اوقات پیش می آید که افراد بر روی مسائلی که دیگران پیش از آنها تحقیق انجام داده اند، به مطالعه و پژوهش می پردازند. در این بخش هدف ما اختصاصاً انتخاب عنوانی مشابه با عنوان سایر محققین است.

برای اطمینان از اینکه موضوع انتخابی تان پیش از این توسط سایر محققین اتخاذ نشده، روش های مختلفی وجود دارد. در کشور پایگاه های علمی متفاوتی، عناوین پایان نامه ها و طرح های پژوهشی صورت گرفته را در خود جای داده اند. با مراجعه به این پایگاه ها می توانید نسبت به عدم تکراری بودن پایان نامه خود اطمینان حاصل کنید. برخی از مهمترین این پایگاه ها در زیر آورده شده اند.

• سایت ایران داک
• وبسایت طرح های پژوهشی جهاد دانشگاهی SID
• وب سایت سیستم یکپارچه کتابخانه های دانشگاه آزاد اسلامی (سیکا)
• وب سایت کتابخانه های کشور
• شبکه جامع سیمرغ (نوسا)

نکات مهم به هنگام انتخاب موضوع پایان نامه

پیش از این برخی مواردی که بایستی جهت انتخاب موضوع  مد نظر قرار دهید به اختصار بیان شدند. در این بخش نکات مهمی که بدین منظور بایستی مد نظر قرار دهید را عنوان می کنیم.

• به هیچ عنوان از عناوین تکراری برای موضوع پایان نامه خود استفاده نکنید.
• در عنوان پایان نامه استفاده از اصطلاحات غیر رایج یا کلمات انگلیسی که معادل آن ها در فارسی موجود است مجاز نیست.
• در موضوع پایان نامه از عنوان های اختصاری استفاده نکنید.
• موضوعی که برای پایان نامه خود انتخاب می کنید از لحاظ سیاسی و فرهنگی مورد تایید بوده و همچنین منع اخلاقی نداشته باشد.
• موضوع پایان نامه تان را به گونه ای انتخاب نمایید که کاربردی باشد.
• حتماً در انتخاب موضوع پایان‌نامه مباحث اقتصادی را در نظر بگیرید. موضوعی را انتخاب کنید که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و با حداقل هزینه انجام گیرد و در عین حال نتیجه آن برای رفع نیازهای اجتماعی مفید باشد.
• عنوان پایان نامه شما نبایستی بسیار طولانی یا بسیار کوتاه باشد.
• برای تحقیق در قالب پایان‌نامه، موضوعی را انتخاب کنید که امکان اجرای آن وجود داشته باشد. برای این منظور بایستی پیش از انتخاب موضوع بررسی نمایید که آیا شرایط و امکانات انجام آن تحقیق موجود است یا خیر.

مراحل انتخاب موضوع پایان‌نامه

در این قسمت مراحلی که بایستی به هنگام انتخاب موضوع پایان نامه خود طی نمایید به اختصار بیان می گردند. در صورت طی قدم به قدم این مراحل، انتخاب موضوع  برای شما تسهیل می شود.

1. ملاحظات اولیه: در ابتدا بایستی پیرامون زمینه های مورد علاقه خود مطالعه کرده و در برخی از پایگاه ها جستجو کنید. همچنین بخش «پیشنهاد برای تحقیقات آینده» گنجانده شده در فصل آخر سایر پایان نامه های مرتبط را مطالعه نمایید و با اساتید خود و همچنین سایر دانشجویان به مشورت بپردازید.
2. بررسی موضوع انتخابی: هر موضوعی را مد نظر دارید توجه نمایید که آیا به آن علاقه مند هستید یا خیر. همچنین میزان نو و ارزشمند بودن موضوع، اهمیت آن در سطح کشور و یا حتی جهان و همچنین کاربردی بودن آن از اهمیت زیادی برخوردار است.
3. اتخاذ تصمیم کلی: در این بخش بهتر است تک تک موضوعاتی را که مد نظر قرار گرفته‌اید به صورت ریز بینانه تر مورد بررسی قرار دهید. در نهایت مطمئن می گردید که منابع کافی برای انجام این موضوعات را در اختیار دارید یا خیر.
4. انتخاب دقیق تر دامنه موضوعی: حال نوبت به آن می رسد که متون علمی را مطالعه کنید تا نسبت به دامنه موضوعی مورد انتخابتان واقع بینانه تر عمل نمایید. در این بخش بایستی سوال ها یا فرضیه های مناسب را برای تحقیق نوشته و عنوان پایان‌نامه خود را نهایی نمایید.
5. ادامه روند تحقیق: در نهایت پس از اینکه عنوان پایان‌نامه خود را نهایی کردید، بایستی روش تحقیق و شیوه نمونه گیری را مشخص نموده و همچنین ابزار گردآوری اطلاعات را تعیین کنید. در ادامه انجام مراحل عملی کار و تدوین گزارش تحقیق می باشد.