تحصیل در مقاطع ارشد و دکترا، یکی از مهمترین اهداف بیش از نیمی از دانشجویان در حال تحصیل در گرایش‌های مختلف رشته‌های کارشناسی می‌باشد. شرط فارغ التحصیلی در مقاطع تحصیلات تکمیلی انجام کاری تحقیقی یا آزمایشگاهی و دفاع از نتایج به دست آمده طی آن است. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد این مهم را تحت عنوان پایان‌نامه و دانشجویان مقطع دکترا تحت عنوان رساله به انجام می‌رسانند. میتوانید ثبت سفارس برای ترجمه رساله خود را در سایت آی اس یار داشته باشید.
شاید در ابتدا اینگونه به نظر برسد که هر دوی این مقاطع کاری مشابه را انجام داده و در حقیقت تفاوت چندانی، مگر افزایش بار علمی و مطالب تحقیق شده، بین پایان‌نامه و رساله وجود ندارد؛ اما حقیقت چیز دیگری است. افراد مشغول به تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی بایستی تفاوت بین پایان‌نامه و رساله را به خوبی شناخته و بر این اساس دفاعیه ای با کیفیت و حرفه ای در رزومه خود ثبت کنند. در این مقاله به بیان این تفاوت‌ها می‌پردازیم.
رساله چیست؟
رساله تحقیقی است که دانشجویان مقاطع دکترا برای اینکه مدرک تحصیلی خود را کسب کنند، بایستی در طول دوره تحصیل به انجام آن پرداخته و در نهایت در طی جلساتی از آن در برابر اساتید و داور‌ها و سایر دانشجویان دفاع نمایند. رساله دکترا بایستی پژوهش خود دانشجو بوده و اصالت داشته باشد؛ همچنین دانشجو در آن از تفسیرها و تحلیل‌های خود پیرامون اطلاعات گردآوری شده استفاده نماید.
پایان نامه چیست؟
پایان نامه نیز کار تحقیقاتی است که دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد بایستی در طول دوران تحصیل به آن پرداخته و در نهایت از آن در برابر اساتید، داور‌ها و سایر دانشجویان دفاع کنند. در پایان‌نامه نیز دانشجو باید خود به انجام تحقیق و پژوهش پرداخت و نوآوری داشته باشد. با این حال گستردگی کار انجام شده در پایان‌نامه بسیار کمتر از رساله دکترا بوده اهمیت آن بیشتر از لحاظ آشناسازی دانشجو با مراحل انجام تحقیق می‌باشد.
تفاوت پایان‌نامه و رساله
پیش از این تعاریفی از پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله دکترا بیان شد. حال به مقایسه موردی و ذکر تفاوت این دو تحقیق می‌پردازیم.
مهم ترین تفاوت بین پایان‌نامه و رساله از لحاظ حجم محتوای نگارش شده است. آنچه که از دانشجویان مقاطع دکترا انتظار می‌رود که در رساله خود به انجام برسانند، تحقیقی بسیار کامل و جامع، دربردارنده تفسیرها و تحلیل‌های دانشجو از نتایج است؛ اما در پایان‌نامه صرف انجام صحیح تحقیق کافی می‌باشد.
محتوایی که در هر یک از این دو تحقیق قرار داده می‌شود نیز با یکدیگر متفاوت است. در رساله دکترا دانشجو بایستی دامنه وسیعی از موضوعات را انتخاب کرده و تحلیل‌ها و فرضیات زیادی را برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب به کار گیرد. بسیار مهم است که فردی که در مقطع دکترا در حال تحصیل است، کاملاً علمی و خلاقانه نظریه پردازی کند. اما در پایان‌نامه چنین انتظاراتی از دانشجو نمی رود.
اگرچه که در هر دو مقطع ارشد و دکترا دانشجویان موظف به انجام کار تحقیقی و در نهایت دفاع از آن هستند، اما برای هر یک از این دو مقطع هدف متفاوتی از گنجاندن این واحد تحصیلی وجود دارد. هدف از از نگارش پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد این است که دانشجو تکامل علم خود در این مقطع را نشان داده و با اصول پژوهش حرفه ای آشنا گردد. اما دانشجوی دکترا این مراحل را پیش از این گذرانده، از این رو هدف از تعریف رساله در واحدهای درسی وی، این است که نه تنها گستره ی علمی خود را نشان داده بلکه به دفاع از نظریات شخصی و نوآورانه خود در کار تحقیقی تحت عنوان رساله بپردازد.
علاوه بر موارد گفته شده، تفاوت حائز اهمیت دیگر بین پایان‌نامه و رساله در نگارش پروپوزال این دو دیده می‌شود. از آنجایی که تحقیقی که انتظار می‌رود در رساله انجام پذیرد تحقیقی کامل و جامع است، طبیعتاً پروپوزالی که دانشجو باید پیش از شروع کار تحقیقی آن را نگارش کرده تا اساتید را مجاب به پذیرفتن موضوع انتخابی وی کند، نیز بایستی کامل و جامع باشد و با زمانبندی دقیق، آنچه که دانشجو از انجام تحقیق در سر دارد را به طور کامل شرح دهد. اما در پروپوزال کارشناسی ارشد صرف اشاره به کلیت موضوع انتخابی کافی است. از آنجایی که این نخستین کار تحقیقی و پژوهشی حرفه ای دانشجوی کارشناسی ارشد به حساب می‌آید، از وی تنها انتظار بیان هدف و کلیات رفته و نیازی به تشریح کامل موضوع ندارد.
